Good luck to you, Leo Grande

Als er een film is die je met meerdere generaties wil zien, dan zou dat ‘Good luck to you, Leo Grande’ moeten zijn, besliste ik. Dus toen mijn zus, moeder en tante vanuit het verre Limburg naar Mechelen afzakten, sleepte ik vier filmticketjes in mijn online winkelmandje. De film die we zouden zien hield ik nog even geheim. “Nee, niet Close. Ook niet Zillion. Gewoon een film die we écht met ons viertjes moeten zien”, gniffelde ik, terwijl de pretlichtjes in mijn ogen fonkelden. Dat de film veel meer voorstelde dan een subtiele sekskomedie wist ik op dat moment zelf nog niet.

De prachtige stadsbioscoop Lumière in hartje Mechelen verwelkomde ons in volle glorie:

Zaal 3.
Groot scherm.
Eerste rij met ligstoelen.
Voetjes in de lucht.
Winterjassen die dekentjes worden.
En genieten maar.

Af en toe checkte ik even de reacties links en rechts bij mijn gezelschap en werd gerustgestemd door het luide gelach dat gedurende de film meermaals uit de zaal oprees. Emma Thompson vertolkt de 62-jarige Nancy Stokes, gepensioneerde godsdienstleerkracht die onlangs haar echtgenoot verloor. Met behulp van sekswerker Leo Grande leert ze het woord concupiscence oftewel lustful desire omzetten in een doorleefde ervaring. Daarvoor is niet veel meer nodig dan een hotelkamer, waar 95% van de film zich afspeelt. De film doet met momenten zelfs wat denken aan een theaterstuk, met de ijzersterke dialogen tussen de twee hoofdpersonages. Google leert me dat alles op slechts 19 dagen gefilm werd. Ik kan me niet herinneren wanneer ik voor het laatst nog zo vaak en zo hard gelachen heb in de cinemazaal. En het na de film niet minder dan een evidentie was om eentje te blijven drinken, want over deze film móést er nagepraat worden.

Over de inhoud van de film wil ik nog niet te veel verklappen. Het heeft namelijk wel iets, zo onbezonnen aan een filmavontuur beginnen. Maar enkele belangrijke thema’s zinderen nog wel wat na. De moeite dus om ze even op een rijtje te zetten.

SEXY consent

In het nieuwste boek van Sally Rooney, Beautiful world, where are you, viel het me voor het eerst op hoe toestemming vragen tijdens seksuele interacties genormaliseerd werd. Het voelde niet gek, overbodig of overdreven aan. Het had iets natuurlijks, bij momenten opwindends zelfs. Hetzelfde merkte ik op in de film Good luck to you, Leo Grande. Bij elke lichamelijke handeling werd er even gepolst of het oké was zo. Sinds ik me als klinisch psycholoog meer en meer verdiep in trauma en steeds meer aandacht krijg voor lichaamsgericht werken, besefte ik ineens hoe waardevol dit is. Om kijkers een voorbeeld voor te schotelen, om seksualiteit niet enkel iets mysterieus non-verbaal te laten zijn, maar op elk moment jezelf en de ander de kans te geven om bewust te voelen hoe het op dat moment is door toestemming te vragen. En dat die toestemming niet de stemming moet bederven, maar net erotisch kan zijn. Alleen al om die reden: hoera voor deze film!

verouderde lichamen, seksualiteit en schaamte

Daarnaast deed de film me weer even stilstaan bij het gebrek aan diversiteit wat betreft geseksualiseerde lichamen die me dagelijks voorgeschoteld worden. Doorgaans zie ik jonge, slanke, gebruinde, gespierde, egale lijven kronkelen tussen de lakens op het televisiescherm. Als communicatiewetenschapper verdiepte ik me in de impact van films en series op kijkers en toonde ik met een inhoudsanalyse aan dat we seksuele handelingen vooral uitgevoerd zien binnen de context van een casual seksuele relatie. Nadat ik Nancy Stokes op het scherm zag worstelen met haar seksualiteitsbeleving, begon het weer te kriebelen om een gelijkaardig onderzoek uiteen te zetten. Gewoon eens even turven welk soort lichamen hun seksuele verlangens mogen botvieren. En bij welk soort lichamen dat vooral niet genormaliseerd wordt, misschien een beetje vies is zelfs. Want dat brengt ons bij schaamte, een topic waar ik in de klinische praktijk maar al te vaak getuige van moet zijn. Op die manier heeft de film Good luck to you, Leo Grande, zelfs een therapeutisch effect, bedenk ik me. Je observeert namelijk hoe sekswerker Leo mee strijdt tegen de schaamte die Nancy herhaaldelijk overmeestert. En hoewel ik aan de start van de film me ook niet kon voorstellen dat oude lijven nog vol begeerte kunnen en mogen zitten, vind ik de allerlaatste scène van de film ontroerend mooi en sla ik het op als een wens die ik voor mezelf wil vasthouden.

Het doet me denken aan een verhaal van een seksuoloog dat ik ooit hoorde. Over een man in een woonzorgcentrum die klaagde over hoe weinig privacy hij kreeg en hoe dit zijn seksualiteitsbeleving remde. Meer dan enkele klikken op google heb ik dan ook niet nodig om te concluderen dat er te weinig kennis is over seksualiteit bij ouderen. Er wordt doorgaans lacherig gedaan over deze thematiek en in sommige woonzorgcentra worden er zelfs maatregelen genomen om seksueel gedrag van bewoners af te remmen. Hoewel een bordje met “niet storen” misschien al het een en ander zou kunnen oplossen wat betreft privacy, blijkt dit maar voor een beperkt aantal bewoners effectief een optie. Hopelijk kan deze film ook dit thema terug wat meer op de voorgrond zetten, zouden we daar niet allemaal een beetje beter van worden? Of zoals Nancy Stokes het zo mooi verwoordde:

Pleasure is a wonderful thing. It’s something we should all have.

En dat niet enkel oudere lijven snakken naar plezier en lust, kaart Charlotte Wollaert ook aan in een gesprek met Jozefien Daelemans en Dalilla Hermans in teken van de podcast KEIHARD. In deze aflevering vertelt Charlotte over hoe ze plots in volle coronacrisis de diagnose multiple sclerose kreeg. En hoe fijn het was voor haar om in de serie Sex Education op Netflix eindelijk een voorbeeld voorgeschoteld te krijgen waarin personages met een beperking recht krijgen op seksualiteitsbeleving. Het zijn misschien kleine dingen, die velen van ons misschien niet eens opvallen, maar die voor vele anderen toch een wereld van verschil maken. Alleen daarom ben ik blij dat deze thema’s toch aangekaart worden, al is het verpakt in een nodige dosis humor.

een oude vrouw en een jonge man

Dat wereldleiders en bekende acteurs en regisseurs pronken met vrouwen die tientallen jaren jonger zijn dan hunzelf, daar kijken we niet echt van op. Dat de huidige president van Frankijk maar liefst 24 jaar jonger is dan zijn vrouw - die tevens zijn voormalig lerares Frans was - vinden we opmerkelijk. Dat vele van dit soort relaties waarschijnlijk nooit echt aan het licht komen, daar staan we niet zo bij stil. Ik las er zelf voor het eerst over in het boek The Only Story van Julian Barnes. Ik vond het beklijvend, een boek lezen over een jongeman die smoorverliefd wordt op een vrouw die zijn moeder zou kunnen zijn. En hoe die liefde blijkt stand te houden. En hoe complex die is. En hoe moeilijk ik het mij kon voorstellen dat zoiets echt zou kunnen. Zo moeilijk was het ook om voor te kunnen stellen dat sekswerker Leo Grande echt het lichaam van Nancy Stokes zou kunnen begeren. Als publiek voel je je haast even sceptisch als Nancy zelf. Vrouwelijke lichamen hebben toch een vervaldatum, niet?

Note to self: Mijn lichaam heeft nog enkele erotische jaren in het vooruitzicht, voordat lust zich omzet in schaamte, voor zover dat nog niet het geval is of nog niet altijd zo geweest is. En daarvoor durf ik dankzij het boek van Jozefien Daelemans, de naakte waarheid, ook wel eens boos naar de schoonheidsindustrie te kijken (maar heel dat relaas is voor een andere keer. Voor al wie met worstelt met een negatieve blik op het eigen lichaam kan ik het boek van Jozefien alvast erg aanraden!).

Wat ik zo ontroerend vind aan de film, besef ik nadat ik een interview tussen Emma Thompson en Daryl McCormack bekijk, dat kan Emma Thompson het best voor me samenvatten:

And he [Leo Grande] allows her [Nancy Stokes], for the first time in her life, to feel the pleasure that a body can bring.

sekswerkers en ethiek

Nog een thema dat verweven zat in de film, al voelde het soms als wat tussen de soep en de patatten. Nancy die zich schuldig voelt dat ze mogelijks bijdraagt en de uitbuiting van sekswerkers en hierop meermaals terugkomt vanuit haar rol als docent ethiek. Hoe de dialoog zich plots verplaatst naar het nut van de normalisering en legalisering van sekswerkers en de nood aan het doorbreken van het taboe hierrond. Over hoe de focus hierop niet enkel zou mogen liggen op de uitbuiting van sekswerkers wanneer het in de illegaliteit verdoezelt blijft, maar hoe de legalisering ook zou bijdragen aan de toegankelijkheid. Aan een basisbehoefte voor iedereen. Al werd de dialoog even abrupt geëindigd als dat ze gestart werd, het biedt toch weer een nieuwe blik, wat extra stof om over na te denken.

Bon, ben ik de enige die zit te wachten op een vervolg op deze film? Of waarom niet vragen dat ze er dan gelijk een serie van maken? Dan vraag ik tijdens het streamen onze grootmoeder er ook meteen bij, want met drie generaties kijken, lijkt me alleen maar nóg leuker.